Dieta GAPS

[Chwast]

DIETA GAPS
Dieta GAPS została opisana przez Natashę Campbell-McBride w jej wydanej w 2004 roku książce „Zespół psychologiczno jelitowy – Naturalne metody leczenia autyzmu, ADHD, dysleksji, dyspraksji, depresji i schizofrenii„. Nazwa GAPS pochodzi od angielskiego skrótu Gut and Psychology Syndrom, czyli po polsku właśnie Zespół psychologiczno jelitowy.

Książka jest wynikiem wielu lat pracy autorki z dziećmi i dorosłymi z problemami neurologicznymi i psychicznymi, jak autyzm, ADHD, schizofrenia, dysleksja, dyspraksja, depresja, stany lękowe, zaburzenia obsesyjno-kompulsywne, psychozy maniakalno-depresyjne itp.

Węglowodany, pokarmy skrobiowe, Paleo SMAK

Czym jest dieta GAPS? Natasha Campbell-McBride słusznie zauważyła, że większość problemów psychicznych ma tak naprawdę swe źródło w chorych jelitach i zaczęła z powodzeniem stosować dietę SCD do leczenia swoich pacjentów. Z biegiem lat rozwinęła to podejście i swoją dietę nazwała GAPS. Samą dietę SCD zdefiniował 50 lat temu pediatra Sidney V. Haas, później pracowała nad nią matka jednej z jego pacjentek Elaine Gottschall (czytaj więcej: Dieta SCD).

Dieta GAPS jest więc podobna do SCD i ich główne założenia są takie same – żadnych złożonych węglowodanów, jednak o ile SCD głównie określa, czego nie jeść, to GAPS jest wieloetapowym programem żywieniowym skupiającym się bardziej na tym, co jeść (w szczególności rosoły i domowe kiszonki – probiotyki), mającym na celu poprzez przywrócenie jelit do zdrowia poprawę stanu psychicznego. Cały proces może zająć nawet rok.

Dietę GAPS można określić jako szczególnie restrykcyjny typ diety paleo, czyli naturalnego sposobu żywienia naszych przodków, zgodnie z którym ewoluowaliśmy przez setki tysięcy lat. Stosunkowo niedawna rewolucja agrarna wprowadziła do naszej diety zboża i nabiał – tanie pożywienie, ale również źródło wielu problemów i chorób. Czytaj więcej na ten temat: Co to jest dieta paleo? | Co jedli nasi przodkowie? | Rewolucja agrarna | Efekty diety paleo.

Współczesna medycyna i dietetyka wciąż jest bardzo daleko od diagnozowania choroby na talerzu, czyli rozwiązywania jej u źródeł. W końcu na studiach medycznych nauka o pigułkach trwa latami, a zajęcia o żywieniu to poszczególne godziny w trakcie całych studiów. Bardzo powoli zaczyna docierać do mediów, że autyzm i inne zaburzenia mają źródła w jelitach (np. tutaj), choć koncerny farmaceutyczne zrobią wszystko, żeby zaburzenia leczyć lekarstwami, a nie zmianą diety.

Dieta GAPS składa się z podzielonej na sześć etapów diety wprowadzającej oraz następującej po niej diecie stałej, na którą się przechodzi do końca życia.
Dieta GAPS, wprowadzenie, poszczególne etapy:

Głównie rosół z kości i mięsa (przepis), szpik kostny (przepis), tłuszcz zwierzęcy oraz stopniowe wprowadzanie soków z kiszonek.
Wciąż rosół, wprowadzamy surowe żółtka i niektóre warzywa duszone, coraz więcej soków z kiszonek.
Wprowadzenie awokado, naleśniki bezzbożowe, jajka (także smażone i gotowane), dużo zdrowych tłuszczów, poza sokami także warzywa z kiszonek.
Dochodzi mięso gotowane i pieczone, soki z warzyw, chleby bezzbożowe (przepisy).
Pure z gotowanych jabłek, pierwsze surowe warzywa.
Jemy wszystkie dozwolone pokarmy, także surowe owoce.
Stała dieta GAPS jest dość podobna do SCD, choć wciąż zdecydowanie poleca rosół i probiotyki: domowe kiszonki, kefiry i jogurty. Pokarmy zabronione są bardzo podobne do tych z diety SCD. Co ciekawe, dieta GAPS zaleca lekkie i późne śniadania.

O ile dobrze tolerujesz nabiał, to kefiry i jogurty mogą być z mleka krowiego albo koziego. W przeciwnym przypadku pozostaje kefir wodny i jogurt na mleku kokosowym.

Wprowadzenie do diety GAPS może być rzeczywiście trudne, szczególnie dla osoby jedzącej głównie zboża i nabiał to będzie wielka rewolucja. Warto wcześniej poćwiczyć samodzielne gotowanie rosołu (przepis), pieczenie szpiku (przepis) oraz bezzbożowe naleśniki (przepis, przepis, przepis) i chleby (choć niekoniecznie wszystkie z nich są dozwolone na tej diecie):

Chleb paleo (z mąki migdałowej)
Chleb paleo z warzyw (niskowęglowodanowy)
Chleb paleo bananowy (z mlekiem kokosowym)
Chleb paleo bananowy (z ziarnami kakao)
Chleb paleo śródziemnomorski
Chleb paleo bananowy (z migdałami)
Chleb paleo (z ziemniaków i lnu)
Chleb bananowy AIP (bez jajek)
Chleb dyniowy AIP (bez jajek)
Chleb paleo bananowy (z mąką ziemniaczaną)
Możesz rozważyć także stopniowe wprowadzanie ograniczeń, np. najpierw zrezygnować ze zbóż, po jakimś czasie z nabiału, a dopiero potem zrobić właściwe wprowadzenie do GAPS. Czytaj więcej na ten temat: Paleo dla początkujących.
Dietę GAPS można stosować na sobie, wielu rodziców także widzi sukcesy w przestawianiu dzieci autystycznych lub nadpobudliwych na dietę GAPS, choć w wielu przypadkach samo paleo powinno także przynieść widoczne efekty (czytaj więcej: Autyzm i zespół Aspergera).

Dieta GAPS – czego nie można jeść?

zbóż, absolutnie żadnych (kukurydza to zboże), także pseudozbóż (gryka, quinoa, chia…)
większość wędlin i przetworzonego mięsa
nabiał (z wyjątkiem fermentowanego, jak dobrze je tolerujesz)
puszkowane owoce i warzywa, a także kupne soki owocowe
wielu strączkowych (soja, ciecierzyca, większości fasoli)
warzywa skrobiowe: ziemniaki, bataty, pasternak…
jakichkolwiek produktów zawierających gluten, skrobię lub kazeinę
Ile jeść węglowodanów na diecie GAPS? Niestety nie ma na to pytanie prawidłowej w każdym przypadku odpowiedzi. W przypadku autyzmu i podobnych zaburzeń dobrze może się sprawdzić dieta wręcz pozbawiona węglowodanów, ale w innych przypadkach może się okazać, że lepiej nie ograniczać ich zbytnio – należy jeść miód i nieskrobiowe owoce.

Zobacz też nasze wskazówki odnośnie mięsa: Mięso – zdrowie, pieniądze, sumienie oraz ryb: Ryby a rtęć
Pamiętaj, żeby jeść tłuszcz! Badania pokazały, że w mózgach dzieci autystycznych jest mniej cholesterolu niż w mózgach ich rówieśników. Ograniczając węglowodany musisz dostarczyć dużo zdrowych tłuszczów, żeby zapewnić potrzeby energetyczne organizmu.


Zainteresowanym bardzo polecam wspomnianą już książkę Natashy Campbell-McBride Zespół psychologiczno jelitowy, która szczegółowo opisuje dietę GAPS, jej poszczególne etapy i dostarcza dużo wiedzy i praktycznych wskazówek.

Ze względu na podobieństwa do SCD zobacz także: Przepisy SCD. Wszystkie jadłospisy paleo na naszej stronie zawierają informację, które składniki mieszczą się w diecie SCD/GAPS, a które nie.

https://paleosmak.pl/dieta-gaps/